Czym jest zdrowie publiczne?

W ostatnich latach „zdrowie publiczne” stało się hasłem często obecnym w mediach i w dyskusjach publicznych, w szczególności jako podstawa merytoryczna dla rozporządzeń i innych aktów prawnych. Znaczenie tego terminu rzadko jednak było publicznie wyjaśniane i dyskutowane. Poniżej staramy się krótko przybliżyć czym zdrowie publiczne jest, jakie cele sobie stawia i czym różni się od medycyny.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie publiczne jest to „nauka i sztuka zapobiegania chorobie, wydłużania życia oraz promowania zdrowia poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa”. Zdrowie publiczne jest to więc dziedzina nauki zajmująca się zdrowiem populacji i społeczeństwa jako całości. Jej celem jest zapobieganie chorobom, przedłużenie życia ludzkiego oraz poprawa jakości życia ludzi poprzez identyfikowanie i kontrolowanie czynników wpływających na zdrowie, takich jak choroby zakaźne, czynniki środowiskowe, styl życia i czynniki genetyczne.

Zdrowie publiczne jest niezbędne, ponieważ zagrożenia zdrowotne nie dotyczą tylko jednostki, ale mogą mieć wpływ na całą populację. Warto zauważyć, że zdrowie jednostki jest ściśle powiązane ze zdrowiem całego społeczeństwa, dlatego działania skierowane na poprawę zdrowia jednostki mają wpływ na całą populację – i odwrotnie.

Zdrowie publiczne to interdyscyplinarna dziedzina, która wykorzystuje wiedzę z wielu innych dziedzin nauki w celu podejmowania decyzji z zakresu ochrony zdrowia populacji. Oto kilka przykładów dziedzin, które pomagają w podejmowaniu decyzji z zakresu zdrowia publicznego:

  • Epidemiologia – nauka ta zajmuje się badaniem częstości występowania chorób i ich przyczyn w populacji. Epidemiolodzy stosują różne metody badawcze, aby określić rozpowszechnienie chorób i czynników, które wpływają na ich rozwój, co pomaga w podejmowaniu decyzji dotyczących zapobiegania chorobom.
  • Statystyka – statystyka jest dziedziną nauki, która pomaga w analizie i interpretacji danych dotyczących zdrowia populacji. Dzięki statystyce specjaliści zdrowia publicznego mogą określić, które choroby są najbardziej rozpowszechnione, jakie są trendy w występowaniu chorób, oraz identyfikować grupy społeczne, które są najbardziej narażone na choroby.
  • Socjologia – socjologia jest dziedziną nauki, która bada m.in. społeczne uwarunkowania zdrowia. Dzięki tej dziedzinie można lepiej zrozumieć, jakie czynniki społeczne, takie jak ubóstwo, wykluczenie społeczne czy niedostępność opieki zdrowotnej, wpływają na zdrowie populacji.
  • Ekologia – ekologia bada związki między organizmami a ich środowiskiem. Dzięki tej dziedzinie można lepiej zrozumieć, jak środowisko wpływa na zdrowie populacji, na przykład w kontekście zanieczyszczenia powietrza czy wody.
  • Polityka zdrowotna – polityka zdrowotna to dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem procesów decyzyjnych dotyczących zdrowia. Specjaliści z tej dziedziny pomagają w podejmowaniu decyzji dotyczących dostępności opieki zdrowotnej, finansowania programów zdrowotnych, czy wprowadzania regulacji mających na celu poprawę zdrowia populacji.

Te dziedziny nauki są tylko niektórymi przykładami, jakie inne dziedziny pomagają w podejmowaniu decyzji z zakresu zdrowia publicznego. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu możliwe jest wypracowanie skutecznych i efektywnych strategii, które mają na celu poprawę zdrowia całych społeczności.

Praca specjalistów zdrowia publicznego polega na zapobieganiu chorobom i kontroli zagrożeń zdrowotnych, poprzez m.in. monitorowanie stanu zdrowia społeczeństwa, prowadzenie badań i analiz, edukację społeczeństwa oraz współpracę z innymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się zdrowiem. Specjaliści zdrowia publicznego to nie tylko lekarze, ale również epidemiolodzy, socjolodzy, statystycy, pracownicy socjalni, pielęgniarki i inni specjaliści zajmujący się zdrowiem społecznym.
Zdrowie publiczne i medycyna są dwoma różnymi dziedzinami nauki, które mają swoje specyficzne cele i metody pracy.

Medycyna koncentruje się na diagnozowaniu, leczeniu i zapobieganiu chorobom u jednostek. Lekarze i inni pracownicy służby zdrowia starają się diagnozować i leczyć choroby jednostki poprzez stosowanie różnych terapii oraz wskazywać na czynniki, które wpłynęły na rozwój choroby. Zadaniem medycyny jest wykorzystanie najlepszych dostępnych technologii i wiedzy, aby zwiększyć szansę na wyleczenie chorego pacjenta.

Zdrowie publiczne natomiast zajmuje się zdrowiem całych populacji, zamiast konkretnych jednostek. Specjaliści zdrowia publicznego pracują na poziomie społecznym, aby zapobiegać chorobom i poprawiać zdrowie ogółu społeczeństwa. Zdrowie publiczne koncentruje się na kontrolowaniu zagrożeń zdrowotnych, takich jak choroby zakaźne czy czynniki środowiskowe, poprzez analizowanie danych dotyczących stanu zdrowia społeczeństwa i określanie czynników, które wpływają na zdrowie populacji.

Innymi słowy, medycyna i zdrowie publiczne różnią się podejściem do zdrowia i chorób. Medycyna skupia się na leczeniu chorób jednostki, podczas gdy zdrowie publiczne koncentruje się na zapobieganiu chorobom i promowaniu zdrowia populacji jako całości. Obie te dziedziny uzupełniają się wzajemnie i podejmowanie decyzji z zakresu polityki zdrowotnej powinno uwzględniać perspektywę każdej z nich.